Tarova na iSema Vakaveiwekani vakaveiwekani kei na Itokani iLawalawa

Saiina (veidauci) sa yaco me dua na vanua kilai levu ena nodra itikotiko na iTabagone Vakasavasavataki, ka ra sa rawai ira na goneyalewa kei na gonetagane Dauseremani ena itatacori ni isoqosoqo ena Ra. O na rairai vakataroga beka se na rawa vakacava me yaco na ituvaki vakaoqori ena gauna era dau biuti ira kina na luvedra e vuqa na itubutubu Yalosavasava ena 'loka kei na ki'. Na kena isau sai koya ni dina ga ni vuqa na itubutubu era kaukauwa ena vanua era kauwai kina na luvedra, era sega ni taura na gauna me ra vosa ka vakamacalataka vei ira me baleta na bibi kei Zina. Ia me kena isosomi, erau solia e dua na ivakayau ni “sega na itau tagane” ena gauna era sa yacova kina na gone yalewa na cauravou. Na mataqali ivalavala vakaoqori e vaka na kena otataki e dua na gone yabaki rua me kakua ni tara na idre ni kaukauwa. Na cava o nanuma ena cakava na gone?

Na itukutuku oqo e vakamatatataka na sala eso e rawa ni da vakatavulici ira kina na luveda me ra drotani mai na ivalavala ca oqo.

E Tiko ena Vosa Vakararavi, e sega ni dua na ka me vakataka na isema vakaveiwekani itau yalewa. O sa vakamau se o sega. Oqo na ka e dodonu me da vakatikora vei ira na luveda ena itekivu ni itagede. E sega ni dodonu me da waraka me ra lako mai vei keda ni ra se yabaki tinivakacaca me ra taroga na kedra isema vakaveiwekani na itokani yalewa. Ena tavata mai oqo, kevaka sara mada ga eda vakatabui ira me ra veiwekani vakaoqo, eda sa kila vakaidina ni ra na talairawarawa vei keda kevaka era sa yaviti mai vua e dua? O koya gona, sa ka bibi me da vakavulici ira na luveda ni gauna duadua ga e rawa ni veimaliwai kina e dua na goneyalewa se gonetagane kei na dua na sega ni Tinima (sega-Masma e dua e rawa ni ra vakamautaka) sai koya na gauna era sa vakamau kina! Me kena ikuri, kevaka e curu e dua na goneyalewa se gonetagane ki na dua na isema vakaveiwekani vakaveiwatini sa qai curuma yani o koya e dua na veimaliwai ni bera ni vakamau.

Ena itagede ni itabagone, me da kakua ni madua ka vakavulica vei ira na bibi ni veimaliwai ni bera na vakamau. E dodonu me da vakamatatataka ni veimaliwai taumada vakaveiwatini e vaka na isema vakaveiwatini tale eso, se na veika e kilai levu tu me dau veibutakoci se 'dua na ka'. Sa vakacacana na itikotiko ena nona vakacacani ira na tamata. E vaka sereka na gagadre ni, vakatarai ena dua na gauna me galala na lewa, vakarusa na matavuvale. E rawa ni da cavuta vei ira na ivakaraitaki ni vakatani kei na nodra biuti ira na gonelalai, vuvale kavoro, vakalutu, kei na mate veiyacovi – sa lako sara na ituvatuva. E dodonu talega me da dusimaka vei ira na itotogi ni veiyacovi ena taudaku ni vakamau: Ibn Meud (k.a.a) tukuna na Parofita o Josefa (s.a.w) e kaya, “Na nona dra e dua na Muslim me na kakua ni dave vakalawa tale mai na dua vei iratou na tolu na gauna: o koya e vakamau ka dau veibutakoci, e dua na bula ni dua na bula, kei koya sa biuta na nona lotu ka biuta na itikotiko raraba.” [Vaka-Bukhari kei Muslim]. Ena dua tale na kena itukutukuni, na tamata vakawati ka veibutakoci me na vakamatei ena nona sorovaka me mate [Lotu Vaka-Lotu]. Ia vakacava o koya e sega ni vakawati ka tiko na nona veimaliwai ni veiyacovi? Vakadeitaka ni na sega ni cudruvi na tamata oqo – me na rawa ni vakataotaki se dromu vakadrautaki [Lotu Vaka-Lotu]. Io ena Bula Sa Oti, e bibi sara na kena itotogi: na Parofita (s.a.w) raici ira na dautagane, tagane kei na yalewa, ena dua na lovo ni vavivi ena yasa kei Eli [Bukhari].

Ena tavata oqo ena kaya beka na luvemu yabaki tinivakacaca ni sega ni gadrevi me lako vakayawa sara ki na ivalavala ni veimoceri vakaveiwekani; me rawa ni ra lewa na nodra bula ka marautaka ga na nodra veitokani. Me saqata na ka oqo, o tukuna ni ka dina ni rau tiko duadua voli e dua na goneyalewa kei na dua na gonetagane, e yadra mai na nodra gagadre ni veiyacovi ka ra se bera ni kila, era na cakava tiko na veika e sega ni vakatarai vei ira na tamata sega ni vakamau. Na vu ni ka oqo baleta ni na ikatolu ni tamata vei ira o Shaytaan [Ycidra] ka na vakasolokakana ka temaki ira ena ka sa vakatabui. Oqo na vuna e levei ira kina na sala kecega na YatuTabu me muataki keda ki na ca ni vakasama, yago kei na yalo.

E dua tale na ka e dodonu me da vakavulici ira o ya me tarova na nodra gagadre. E rawa ni da vakayacora vakakina ena noda solia vei ira na ivakaraitaki ni kena isau ni da vakayacora vakakina, me vakataki koya e vakatulewataka tiko na nona gagadre ca ena yaco vei ira na tamata sa solia na Kalou na loloma cecere:

Abu Esasa (k.a.a) tukuna ni Parofita o Josefa (s.a.w) a kaya ni ena kedra maliwa na vitu na tamata ena vakarurugu kina na Kalou ena Nona itutu ena Siga (Sa iVakadinadina) ni sega na rugurugua vakavo ga na Nona Rugurugua, e dua na tagane e temaki mai vua e dua na marama totoka ka besetaka me sauma ena nona rerevaka na Kalou. [Vaka-Bukhari kei Muslim].

E koto e ra eso tale na vakasama ena ivakarau me vukei kina na luvemu, ni se gone, meda ivalavala savasava me rawa kina ni sa qase cake o koya, e rawa me levea na nona laki veimaliwai vakaveiwekani kei ira na itokani yalewa. iMatai, e dodonu mo tukuna ka vakamacalataka vei ira na veika oqo ni ra se gone, oti ni ra sa qase cake mai, mo vakadeitaka ni sa vakayacori tiko.

E dodonu mo vakavulici koya me:

1. Me kakua ni veiwaki galala vata kei na veibasai ni tagane kei na yalewa.

2. Kakua ni raica na veibasai ni tagane se yalewa. Oqo e vakayacori ena kena vakalolovirataki se vakuravi na matadra me vaka e tukuna vei keda na Kalou: “Tukuna vei ira na turaga vakabauta me ra vakalolovirataka na nodra rai ka taqomaka na nodra tikina vakatikitiki. Oqori e savasava cake vei ira. Sa kila vakaidina na Kalou na veika era sa kitaka. Ka tukuna vei ira na marama vakabauta me ra vakalolovirataka na nodra rai ka taqomaka na nodra tikina vakatikitiki…” [24:30-31] Me kena ikuri, Parofita o Josefa (s.a.w) e kaya, “…kakua ni laiva na ikarua ni rai me muri na kena imatai. E vakatarai vei iko na imatai ni rai ka sega ni kena ikarua.” [Ycidra, ia me rau kakua ni lasu e dua na yalewa vua e dua tale me kakua ni daramaka e dua na isulu e ra ena ruku ni dua na waqana.", at-Ti iravi iraititi]. Na kena ibalebale oqo ni imatai ni rai e vakacalaka. Kevaka ena yaco oqo qai kakua ni rai tale. Parofita o Josefa (s.a.w) e kaya talega ni dau veibutakoci talega na matana ena nona raica e dua e dodomo ca. [Bukhari]

3. Me baleti ira na goneyalewa, vakavulici ira me ra kakua ni cakava na domodra me veirawai se kamikamica e matadra o ira era sega ni maram. Oqo e vakayacori ena noda vakalolovirataka na domo ka sega ni veimua matalia. Me vaka sa tukuna na Kalou vei ira na watina na Parofita o Josefa (s.a.w) “…kakua ni dau vosa wale tu ga, de dua e tiko e yalona e dua na mate veitauvi e dodonu me gadreva vei iko…” [33:32]

4. Kena iotioti ia e sega ni kena icavacava, vakavulici ira me ra dara na isulu e veiganiti me kakua kina ni kauti ira mai na matadra. Oqori na, e dodonu vei ira na goneyalewa me ra dara na Gone yalewa na Tusivika kei na isulusulu galala ka dodonu me ra dara talega na gonetagane na isulusulu galala, sega ni tarausese vakaukauwa se tarausese vata kei na T-shirt e ologi. E rarawataka ni, vakawasoma, era vakatara na itubutubu vei ira na luvedra me ra dara na isulu isulusulu ka vakatokai, ena vuqa na gauna, kakua ni sotava na gagadre ni ivakatakilakila ni isulusulu vaka-Islamic. Na cava sara mada ga na vakararawataki o ya mera raici ira na tina ni Lotu Mera kovuti ira tiko vakadodonu kei ira na luvedra yalewa kei na luvedra tagane yabaki tinivakacaca.

5. Sa ka bibi me da tekivu vakavulici ira na luveda ena gagadre me ra vakila na rakorako, vakabibi na veibasai ni tagane se yalewa. Me baleta na madua, e dodonu me da vakayagataka na Parofita (s.a.w) me vaka e dua na ivakaraitaki: Kaya o Abu Al Khudri (k.a.a) tukuna ni Parofita (s.a.w) e mamadua cake mai vua e dua na goneyalewa ena nona rumu. [Bukhari] Kevaka eda na vakatikora oqo vei ira ni se gone sara, Esa’ Na Kalou, ena veigauna era volekata kina na veibasai ni tagane se yalewa, era na madua ka, o koya gona, ena sega ni veiganiti na kena cakacaka. Sa ka bibi talega meda dolava tikoga vei ira na luveda na sala ni veitaratara me rawa ni da vosa ka vakamacalataka vei ira na veika, ka rawa ni ra taroga vei keda na taro, ka sega kina na dua na soqo me madua. Oti o ya, ni ra sa qase cake, kei na veivuke mai vei keda, era na tekivu kila na vuna e sega kina ni rawa me dua na ka e vakatokai 'na isema vakaveiwekani itau yalewa'.

Na cava e veimuataki ki na ka oqo?

E vuqa tu na vuna era vakasaqarai ira kina na gonetagane o ira na goneyalewa. Na imatai ni veivakacalai e dau dusia na itubutubu na iqaqalo ni veibeitaki sai koya na omoni ni itaube nei goneyalewa lailai. Ena dina beka oqo vei ira eso na goneyalewa ia e sega ni o ira kece. Era tu na goneyalewa era sa laba tiko na omoni ia e rawa ni ra lewai ira vakaiira, ka ra tu eso na goneyalewa e sega ni laba na omoni ia era se saga tikoga na veibasai ni veiyacovi.

O koya gona, na cava eso tale na vuna e rawa ni yaco kina na nona itovo na goneyalewa oqo?

Na veivakayarayarataki vakaicaba e dua. Ena gauna era tiko kece kina na nona itokani kei na itokani ni koronivuli eso na nodra itautau, sa nanuma ni sa vakasaurarataki me muria na sutu. Kevaka e sega ni tiko e dua na nona itau tagane sa qai nanuma ni sa guilecavi baleta ni sega ni rawa ni tiko vata kei na nodra itaviqaravi ni sa oti na vuli ka sega ni rawa ni duavata kei na nodra veivosaki. Na ka e ca vakalevu cake o ya ni ra na raici koya na tamata kecega me vaka e dua na “ytu ni yqaqa”.

E dua tale na vuna kevaka e cakacakataka tiko e dua na veisisivi kilai levu. Ena veisisivi vata kei ira na vo ni goneyalewa me rawata kina na levu ga ni nona itau tagane me raica se o cei me ranadi taleitaki. E dau yaco talega na veisisivi oqo baleta ni laurai ni o ira walega na goneyalewa kilai levu era nodra itokani tagane. Na yaloca e dau kauta mai e dua na goneyalewa ki na ligana e dua na cauravou lailai. E raica na nona bula me bula dodonu ka vaqaqara na marau kei na marau vata kei cauravou lailai. Se rairai lailai beka na nona yalowai, ka vakararavi vua me cakava me gadreva ka vinakati.

Ia e dua tale na vuna o ya ni gadrevi me lomani. E dau vakasaqara na nodrau loloma na nona itubutubu ia e sega ni rawata rawa, o koya gona, e vakasaqara ena veivanua tale eso. E tautauvata kei na kena oqo kevaka e vaqara tiko na nodra rai na nona itubutubu. E vakadukadukalitaki rau ena nona vakasaqara e dua na itokani tagane me rawa ni vakarorogo kina. E vinaka cake na kauwai vua mai na sega ni kauwaitaki. Na kedrau duidui na gadrevi ni loloma kei na kena gadrevi na veikauwaitaki sa ikoya ni o koya e liu e cakava vakawawa tu ga. Kevaka e sega ni rawa ni taura mai vei rau na nona itubutubu sa qai lako ki na dua tale na vanua. Ia na kena iotioti e gadreva vei rau na nona itubutubu. E rairai tiko beka eso tale na vuna se na vuna e rawa ni cokonaki kina na veika e cake. Ia,, se cava ga na vuna se vuna, e dodonu vei ira na itubutubu me ra raica ka kila vakavinaka. Oqo e rawarawa cake mai na kena rorogo vei ira na itubutubu me ra dau vakayadrati ira na luvedra yalewa me ra veitauriliga.

Na sala me'u torovi ira kina?

Ni ra vosa na itubutubu, me qaravi na veika me kakua kina ni rawa ni vakayagataki (“O a cakava oqo vei…”) kei na veilewai (“O sa rui…”), kevaka e sega ena yaco me vaka e dua na vakadauqaqa ni ovisa (“Cava na vuna o cakava kina…?”). Oqo e vakuria walega kina na nona ivosavosa ca na luvedra yalewa. Vakatalega kina, me tudei tikoga na nona yalodei, levea na vakayagataki ni “e dodonu”, “kakua ni” kei na veivosa ca kece tale eso. Na vosa mana e kena ibalebale talega mo kila na gauna mo vakarorogo kina. Oqo e sega walega ni okati kina na vakarorogo ia na kila ka. Me kilai na veika sa tukuni, dodonu vei ira na itubutubu me ra vakamatatataka (“O nanuma beka…?”), vakadinadinataka (“O vakila… baleta…”) ka yaloni koya (“O rogorogo dina…”). Na gauna e vakila kina na itabagone ni rau sa kilai koya na nona itubutubu, ena vakayaloqaqataki me wasea vei rau ka vakamacalataka na vuna e cakava kina e dua na ka kei na nona nanuma me baleta na ka o ya. Me vaka au a tukuna taumada, ena kilai deivaki, era na qai raica taucoko na itubutubu na iyaloyalo ka ra na qai kila na ka dodonu me ra cakava. Vakatalega kina, kevaka era vinakata na itubutubu me ra vakarorogo vei ira na luvedra, era gadreva me ra ivakaraitaki vinaka ni vakarorogo vinaka. O ira na gone era dau cakava me vaka era dau cakava na itubutubu ka sega ni veika era tukuna na itubutubu. Ia oqo sa gauna vinaka sara me da tekivu vakatovotovotaka kina na kila oqo.

Sega ni veitaqati

Vakaraica vakavoleka na vuna e cake, era na raica na itubutubu ni ka bibi duadua oya ni sega ni dei na goneyalewa me baleti koya. E lailai na nona yalodei ka sa vakararavi kina vua na gonetagane me lomavinakataki koya kina. Na wakatu ni lutu ena dai ni veivakayarayarataki vakaicaba, veisisivi kilai levu, na gagadre me gadrevi ka lomani, ka me tiko na noda rai, e sega ni veitaqati. Kevaka sai koya oqo qai solia vua na loloma kei na veikauwaitaki e gadreva. Vakaraitaka ka tukuna vua ni ko lomani koya dina “ca” ivakarau ni bula, ia o na sega ni vosoti ira. Vakatavulici koya ena ivakarau me vakila kina na vinaka me baleti koya kei na nona lotu. Taracake na nona yalodei ena nona vakadinadinataka na nona itovo kei na rawa-ka vinaka se na nona sasaga me rawata (ka sega ni vakanamata ki na druka). Lesia na nona itavi veibolei kei na itaviqaravi veimuataki. Oqo e baleti luvena yalewa taleitaki.

Kauti koya ki na veisoqoni kei na keba vaka-Islamic yabaki tinivakacaca. Vakayaloqaqataki koya me vakaitokani vou kei ira na Lotu Vakarisito. Me baleta na tamata sa laba tiko na omoni ka sega ni rawa me lewai koya vakaikoya, tarogi koya kevaka e vinakata me vakamautaka (ia kakua ni vakasaurarataki koya).

Sa dina sara, vakananuma vua ni isema vakaveiwekani e itautau nei goneyalewa ka sega ni rawa me vakadonui ka vakavulici koya (tale) me baleta na itutu nei Koya me baleta na veika oqo. Kena iOtioti, vakarautaka na ivakaraitaki ni Lotu Momani vua. Na italanoa me baleti ira na marama ka ra dau yadrava tiko na nodra tiko savasava kei na yalosavasava ena saumi ni ra vakayacora vakakina. Meriami, tinai Parofita Eesa (a.s), e dua na ivakaraitaki cecere.

Kakua ni guilecavi iratou na gonetagane

Ni sa qaravi luvena yalewa, Au na raica matua na luvena tagane ena gauna oqo. E veibasai ni ra dau cakava na itubutubu me vaka e dua na mate ena matavuvale ni vakaitavi tiko na luvedra yalewa ena dua na isema vaka itauveitokani. Ia ni o luvena tagane e tautauvata se ca vakalevu cake na nona itutu, o rau na itubutubu vata ga e rau sega ni taucoko tu,. vakila ni gadreva na gonetagane me kila taumada ka marautaka taumada ni bera ni qai laki vakamau. E vaka ni o luvena yalewa duadua ga e kauta voli na dokai ni matavuvale.

E gadrevi me veisoliyaki na veidokai vei ira na matavuvale kevaka me na maroroi vinaka tu. Sa kena ibalebale oqo na tama, Tina, na luvena tagane kei na luvena yalewa me rau dui qarauna na nodra dokai. Kevaka sa vakayalia na nona vakarokoroko o tama se tina, era sa na vakarautaka tiko na ivakaraitaki me baleti ira na luvedrau. Ia kevaka sa calata na luvena na nona rokovi ka sega ni veivakaisini, ena qai raica na luvena yalewa oqo me dua na ivalavala dauveivakaisini ka ra sa vuki tani kina. Me baleta na cakacaka ni vakau itukutuku me cakacakataka na luvena yalewa, e dodonu vei ira na itubutubu me ra dau duavata tikoga vei luvedra tagane vakakina. Raica na vuna era na vakasaqara kina na gone yalewa na gonetagane ka ra na raica na itubutubu ni o ira ga oqori e kauti ira mai na gonetagane ki na ligadra na goneyalewa.

iVurevure: ilovallaah